مرز چیلات؛ مطالبه فراموش شده یا فرصتی برای توسعه پایدار استان ایلام؟

یادداشت – صادق آبسالان- جامعه شناس

دهلران؛ نگین فراموش شده مرزی
دهلران، شهری با پیشینه تاریخی غنی و مردمانی سخت‌کوش، سال‌هاست به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم مرزی، در حاشیه تصمیم گیری های کلان قرار گرفته است. درحالی که مرز مهران به عنوان دروازه معنوی کشور شناخته می شود، مرز چیلات دهلران با تمام ظرفیت های اقتصادی و فرهنگی خود، در پیچ‌وخم بروکراسی اداری و بی‌مهری مسئولان گرفتار مانده است. اما آیا بازگشایی این مرز تنها یک مطالبه مقطعی برای تسهیل سفر اربعین است یا فرصتی استراتژیک برای توسعه پایدار استان ایلام؟ واقعیت این است که بازگشایی این مرز فقط یک مطالبه محلی نیست، این مسئله از یکسو آزمونی است برای سنجش عدالت جغرافیایی و توزیع عادلانه فرصت ها و از سوی دیگر زمینه ای برای توسعه مناطق پیرامونی و دور از مرکز است. با این مقدمه، آنگاه باید چالش ها و فرصت های این پروژه را بررسی کرد.

۱. نگاه مقطعی؛ آفت پیگیری مطالبات مردمی
تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که موضوع مرز چیلات تنها در آستانه اربعین بر سر زبان‌ها می‌افتد و پس از آن به فراموشی سپرده می‌شود. این نگاه کوتاه‌مدت نه‌تنها مسئولان را از پاسخگویی بازمی‌دارد، بلکه امکان برنامه‌ریزی بلندمدت برای بهره‌برداری از این ظرفیت را نیز از بین می‌برد.

۲. ضرورت تغییر گفتمان از “منطقۀ‌گرایی” به  “استان‌گرایی”
توسعه پایدار ایلام در گرو “وحدت همه‌جانبه” است؛ از دهلران و مهران تا ایوان و شیروان … متأسفانه برخی با دامن زدن به گفتمان‌های “تفرقه‌آمیز” مانند تقابل شمال و جنوب استان، انرژی مردم و مسئولان را از مسیر اصلی توسعه منحرف می‌کنند. این رویکرد نه‌تنها توزیع عادلانه منابع در تخصیص بودجه را مختل می‌کند، بلکه مانند سوراخ کردن کشتی‌ای است که همه ما سوار آنیم: غرق شدن آن، همه را در محرومیت فرو می‌برد. وقت آن است که به جای رقابت‌های بی‌ثمر منطقه‌ای، با “نگاه کل‌نگر” و اولویت‌دهی به منافع استان، مسیر توسعه را هموار کنیم. مسئولان نیز باید با توزیع عادلانه امکانات و دوری از جانبداری‌های سیاسی، این وحدت را تقویت کنند. پیگیری پروژه چیلات با این نگاه امکان تحقق پیدا می کند.

۳. مرز چیلات، فرصتی برای شتاب بخشیدن به توسعه استان
اگرچه پیوند معنوی مردم با اهل بیت(ع) انگیزه مهمی برای پیگیری به حق این مطالبه است، اما افتتاح این مرز کارویژه های مهم دیگری نیز دارد که در چانه زنی مسئولان و مطالبه گران محلی باید به آنها اشاره کرد. مواردی مانند: ۱. ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی ۲. کاهش محرومیت های منطقه ای ۳. ساماندهی ترددهای مرزی و افزایش امنیت ۴. تقویت پیوندهای فرهنگی و اجتماعی با استان میسان  و … از کارکردهای مهم این پروژه هستند.

۴. پنج گام استراتژیک برای تحقق مطالبه مرز چیلات
مرز چیلات تنها یک گذرگاه نیست، نماد عدالتی است که مردم دهلران سالها در انتظار تحقق آن بوده اند. اگر امروز مسئولان به جای شعار، “عمل” کنند و مردم به جای انفعال،، “مشارکت” موثر داشته باشند، می توان امیدوار به تحقق این مهم بود. اما برای اینکه مطالبه یادشده در مسیر درست و منطقی خود پیگیری شود نیازمند اقدامات مهمی است که در چند محور اشاره می شود:
۱. تشکیل “کارگروه دائمی پیگیری مرز چیلات” متشکل از نمایندگان مجلس، مسئولان استانی، نخبگان محلی و فعالان مدنی برای نظارت مستمر بر روند پیگیری این مطالبه.
۲. تهیه و تدوین “سند راهبردی” با بررسی ابعاد مختلف اقتصادی، امنیتی و اجتماعی بازگشایی مرز چیلات و ارائه آن به نهادهای تصمیم‌گیر ملی. (با همکاری استانداری و دانشگاه ایلام؛ به عنوان دانشگاه مادر استان)
۳. تهیه گزارش کارشناسی توسط استانداری ایلام (فرمانداری دهلران) از اقدامات انجام شده و آسیب شناسی موانع پیش رو و ارائه راهکارهای اجرایی.
۴. راه‌اندازی پویش رسانه‌ای هدفمند: با هشتگ‌هایی مانند #مرز_چیلات_حق_مردم یا #چیلات_پل_توسعه
۵. بهره گیری از دیپلماسی محلی: استفاده از روابط خویشاوندی و فرهنگی مردم منطقه با استان میسان، برگزاری نشست های مشترک مرزی و ایجاد تفاهم نامه های همکاری منطقه ای.

سخن پایانی
در مجموع، تحقق این مطالبه نیازمند: برنامه‌ریزی دقیق، پیگیری مستمر و عزمی راسخ است. آینده ایلام در گرو همدلی و همکاری همه اقشار است؛ مرز چیلات می‌تواند به نماد این وحدت و پیشرفت تبدیل شود.

#چیلات_پل_توسعه